Trong không gian Bảo tàng Chứng tích chiến tranh (Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh), giữa trung tâm thành phố sôi động, chúng tôi có cảm giác như được chạm vào một miền ký ức. Gần nửa thế kỷ đã qua kể từ ngày thống nhất đất nước, nhiều nhân chứng lịch sử đã không còn nhưng kỷ vật, hiện vật trong Bảo tàng vẫn vang lên những thanh âm của ký ức chiến tranh, khát vọng hòa bình và đức hy sinh của các thế hệ Bộ đội Cụ Hồ...

Tại Bảo tàng LLVT Quân khu 9, chúng tôi rất khâm phục nghệ thuật đánh giặc của cha ông qua nghe giới thiệu hiện vật là một tổ ong vò vẽ và những câu chuyện đánh giặc của Anh hùng LLVT nhân dân Nguyễn Văn Tư.

Đầu thập niên 2000, thực hiện chủ trương của lãnh đạo Tổng cục Hậu cần về việc tìm kiếm, sưu tầm hiện vật của ngành hậu cần trong kháng chiến chống thực dân Pháp, đoàn công tác chúng tôi đã đến Khuổi Nọi (xã Vũ Lễ, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) tìm gặp các gia đình từng là cơ sở nuôi giấu cán bộ cách mạng và Đội du kích Bắc Sơn để sưu tầm hiện vật.

Bảo tàng Quân khu 3 đang lưu giữ hiện vật chiếc đồng hồ có số đăng ký BTQK3/200/KL142. Đây là phần thưởng cho những chiến công của Anh hùng LLVT nhân dân Vũ Mạnh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trên quê hương Hải Phòng.

Chiếc ống bương có số đăng ký BTHC 1133/ĐM-62 đang lưu giữ tại Bảo tàng Hậu cần Quân đội, được Anh hùng LLVT nhân dân Đinh Văn Mẫu đựng canh và nước uống phục vụ bộ đội chiến đấu trong Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954.

Bảo tàng Quân khu 4 hiện lưu giữ và trưng bày nhiều hiện vật về những đóng góp to lớn của quân và dân các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh trong Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, trong đó có đôi bồ dân công của ông Lê Ngọc Lưu, quê ở thôn Tây Thịnh (nay là thôn Tiến Thắng), xã Cẩm Thịnh, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh.

Bảo tàng Hậu cần Quân đội hiện đang lưu giữ nhiều hiện vật gắn liền với đời sống, công tác của người thầy thuốc và sự phát triển của nền y học quân sự Việt Nam do Thiếu tướng, Giáo sư, Tiến sĩ, Anh hùng LLVT nhân dân Lê Thế Trung hiến tặng ngày 15-7-2004.

Ngày 8-6-2023, Bảo tàng Bắc Ninh tiếp nhận một kỷ vật của ông Nguyễn Thế Nghĩa, hiện ở phố Thánh Thiên, phường Lê Lợi, TP Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang, hiến tặng. Đó là chiếc áo tù ông đã mặc trong những ngày tháng bị giam cầm ở Nhà tù Phú Quốc, được ông gìn giữ suốt nửa thế kỷ.

Bảo tàng Hậu cần Quân đội hiện đang lưu giữ chiếc thuyền được đúc bằng sắt, dài 1,2m, rộng khoảng 25cm, phía dưới có chân đế rất chắc chắn, đây là dụng cụ mà Anh hùng Lao động Ngô Gia Khảm (1912-1990) sử dụng để nghiên cứu chế tạo thuốc nổ phục vụ kháng chiến.

Nhân một chuyến công tác về Ninh Bình, tôi đã tới xem bộ sưu tập hiện vật của ông Đặng Đình Thuật ở số nhà 36, đường Ngô Gia Tự, thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình. Bên cạnh những đồ gốm cổ các thời Lý, Trần, Lê rất quý hiếm, tôi còn thấy một tấm huy chương của Tổng bộ Việt Minh.